MOISE of de ravenkunstenaar!

Ik ontmoette Moise voor het eerst dertig jaar geleden, toen hij in een riool woonde. Hij viel op in de horde straatkinderen die me destijds bedelend op het station in Boekarest belaagden. Moise was iets kleiner dan de anderen, maar stevig gebouwd. Hij stelde zich op als de woordvoerder van de in lompen gehulde figuren. Moise dacht daarbij geenszins aan zichzelf, maar ‘eiste’ voor vele anderen. Zo duwde hij de vierjarige Razvan in mijn armen en beval: ‘Die moet je in een huis opnemen, hij kan niet op het station blijven!’ Ik beloofde het probleem op te lossen, maar pas de volgende dag. Maar de kleine greep mijn hand en protesteerde. ‘Acum, acum – nu, niet morgen wil ik mee!’ Moise vergezelde ons om ervoor te zorgen dat de kleine werd opgenomen. Toen Razvan zes jaar oud was, brachten we hem naar school en hij vond zijn weg. Hij leerde koken en ging als jonge man naar Oostenrijk, waar hij dag en nacht in een restaurant werkte. Vandaag de dag spreekt Razvan goed Duits, hij heeft een eigen woning en een auto. Hij is een betrouwbare medewerker in de keuken van de abdij van Klosterneuburg bij Wenen. Als hij een paar dagen vrij heeft, reist hij veertien uur met de Flixbus van Wenen naar Transsylvanië om Moise te bezoeken, zijn redder en vriend …
Na twintig jaar verliet ik Boekarest, het project voor straatkinderen werd overgedragen aan anderen. Samen met Ruth Zenkert begon ik een nieuw project – onder de naam ELIJAH – in het Roemeense Transsylvanië, waar vele Roma in armoede leven. Hier richten we ons vooral op de kinderen en de jeugd, om hun een opleiding te bieden.

Bijna in elk dorp, aan de rand of bij het water, is er een verwaarloosde nederzetting. Nauwelijks was de nieuwe gemeenschap ELIJAH opgericht, of Moise stond al voor de deur. Hij sleepte een enorme icoon mee, die de kinderen lang geleden voor onze kapel in het sociaal centrum in Boekarest hadden geschilderd. Het was heerlijk om weer met hem samen te zijn. Zijn ideeën, zijn grappen zijn een genot. Hij ‘opende’ de deuren van alle huizen en hutten in het dorp. Overdag gaan allen naar hun werkplaatsen of sociale centra om te werken. Moise heeft een plek gevonden in onze pottenbakkerij en schildert. Urenlang zit hij daar, diep geconcentreerd, en beeldt hij met kleuren uit wat hij heeft meegemaakt: de kinderen in het riool, het station, de vrienden en vriendinnen, en sinds kort ook het verlangen naar vrede in Israël en Palestina. Op zijn schilderijen ontbreekt de raaf nooit, en zijn eigen gezicht schildert hij donkerder dan de gezichten van de anderen. Zijn favoriete onderwerp is de kerkdienst met vrolijke kinderen.

‘Raaf’, dat is in Roemenië het ergste scheldwoord voor de Roma met de donkere gezichten, maar volgens de Bijbel waren de raven de levensredders van de profeet Elia. ‘De raven brachten hem brood en vlees in de ochtend en ook brood en vlees in de avond.’

Moise, het straatkind, de bendeleider, de levensredder, is een kunstenaar geworden. Hij, die nergens bij hoort, schenkt ons prachtige werken …